پرورش فیل ماهی دریای خزر در خوزستان
نویسنده : محمود توسلی
مقدمه :
فیل ماهی دریای خزر یک نوع ماهی خاویاری از خانواده Acipenseridea است که میلیونها سال است در دریای خزر و دریاچه های اطراف آن می زیسته است و بدلیل تولید خاویار مرغوب و گران قیمت دارای ارزش اقتصادی بالایی است ، نسل این ماهی در دریای خزر اکنون در شرف انقراض است و آمارها نشان می دهد که تولید آن روز بروز کاهش یافته و اکنون ذخایر آن در این دریا روبه اتمام است .
نام عملی این ماهی Huso Huso است ولی در حوزه شمالی دریای خزر این ماهی را به نام بلوگا ( Bluga ) می شناسند . وزن این ماهی در دریا تا 600 کیلوگرم هم می رسد و یکی از ماهیهای عظیم الجثه است . پرورش این ماهی در آب های شیرین در محدودی کشورهای اروپایی از حدود بیست سال پیش آغاز شده و برخی از این کشورها اکنون تولید خاویار پرورشی دارند .
در کشور ما از حدود 15ز سال پیش پرورش غیررسمی آن شروع شده ولی پرورش آن بصورت یک کار مستقل در مزارع پرورشی حدود 10 سال قدمت دارد . چند مزرعه پرورشی اکنون در استانهای شمالی و مرکزی کشور وجود دارند . اولین خاویار پرورشی در ایران امسال در قم تولید شد .
در استان خوزستان پرورش این ماهی از مرداد ماه سال 86 در یک مزرعه خصوصی و با همکاری شیلات با ذخیره سازی بچه ماهیان یک تابستانه ارسالی از شمال کشور شروع شده و نتایج پرورش آن تاکنون بسیار مطلوب بوده است .
خلاصه نتایج بدست آمده :
پرورش فیل ماهی و برخی دیگر گونه های ماهیان خاویاری در استان خوزستان از سال 86 بصورت آزمایشی شروع گردیده و تاکنون در چند مرحله بچه ماهی خاویاری با تعداد محدود وارد استان شده است که در سه مزرعه در شهرستان های شوش و دزفول پرورش داده می شوند . نتایج بدست آمده از یک گروه از بچه فیل ماهیان که در تابستان 88 وارد استان گردیده اند ذیلاً خلاصه شده اند .
1- رشد مهمترین شاخص اندازه گیری شده رشد ماهی بوده است ، نتایج بدست آمده نشان می دهد رشد این ماهی در شرایط خوزستان بسیار ایده آل است . بطوریکه در شرایط مساعد پرورش ماهیها در یکسال اول زندگی خود به بالای یک کیلوگرم و در پایان سال دوم پرورش ممکن است به ده کیلوگرم هم برسند .
2- ضریب تبدیل غذایی ماهیها با غذای پلت پرورش داده شده اند . ضریب تبدیل با غذای پلت داخلی به حدود 5/2 و با پلت های دست ساز به 2/2 و با استفاده از پلت های خارجی به 8/1 رسید . با افزایش وزن ماهی ضریب تبدیل غذایی هم اندکی اضافه می شود .
3- بازماندگی بازماندگی ماهیها در شرایط خوزستان برای بچه ماهیهای با وزن 120 گرمی به حدود 96 درصد میرسد . در واقع تلفات ناشی از بیماری و شرایط محیطی اصلاً دیده نشده بلکه تلفات مربوط به ضربات فیزیکی بوده است .
4- تولید در واحد سطح در شرایط دمایی اپتیموم و تأمین اکسیژن کافی تولید 40 کیلوگرم در مترمربع در حوضچه های سیمانی امکان پذیر است .
5- امکان تولید خاویار پرورشی باتوجه به رشد و شرایط پرورش و آزمایشات انجام شده امکان دسترسی به خاویار در مدت زمان 6 تا 8 سال وجود دارد تولید خاویار در شرایط طبیعی در این ماهیان حدود 15 سال طول می کشد .
6- توجیه اقتصادی آینده پرورش ماهیان خاویاری از نظر اقتصادی بستگی به شرایط بازار و عرضه و تقاضا دارد . در شرایط کنونی پرورش این ماهیان کاملاً اقتصادی است .
