مروری بر پرورش هامور ماهیان
اکرم حسینی نژاد ( کارشناس ماهیان دریایی اداره توسعه میگو و آبزیان دریایی شیلات خوزستان )
خانواده Seranida یا هامور ماهیان ارزش غذایی بالایی دارند و در سراسر مناطق اقیانوسی و معتدل دیده می شوند . اکثر گونه های این خانواده ماهیخوار بوده و در مناطق صخره ای حاره و معتدله یافت می شوند . بیشتر کفزی و در اعماق زندگی می کنند ولی به نواحی ساحلی نیز مهاجرت می کنند . بعضی از گونه های کوچک این خانواده ارزش زینتی داشته و در آکواریوم ها فروخته می شوند .
از این خانواده جنس Epinephelons بیشتر ارزش پرورشی داشته و از سال 1970 در هنگ کنگ با 30 تن پرورش آن آغاز شد پس از آن در سال 1972 تایلند با یک تن و مالزی با 16 تن و سنگاپور با 14 تن در سال 1980 و تایوان با 203 تن در سال 1984 شروع به پرورش مصنوعی این ماهی نمودند ولی بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان خواروبار ملل متحد تولید جهانی انواع هامور ماهیان جنس Epinephelons در سال 2006 بالغ بر 68746 تن بوده است . کشور تایلند یکی از کشورهای اصلی تولید کننده ماهی هامور می باشد . این ماهی در شوری 12 تا 30 ( ppt ) و درجه حرارت 22 تا 28 درجه سانتیگراد زندگی می کند پرورش هامور ماهیان به دو مرحله نوزاد گاهی و پس از آن تقسیم می شود . مرحله نوزادگاهی که بطور معمول بچه ماهیان 2-1 سانتیمتری را به 6 تا 10 سانتی متری که
( انگشت قد نام دارند ) تبدیل می کند مرحله سختی است و معمولاً در قفس های توری به ابعاد 1*1*5 و 1 متر مکعب با تراکم نوزادگاهی صورت می گیرد ولی بازماندگی کمتری داشته و کمتر توصیه می شود . پرورش پس از نوزادگاهی در استخرهای خاکی یا در قفس پرورش داده می شود . وسعت استخرهای خاکی 800 تا 1600 متر مربع و عمق 5/1 تا 2 متر می باشد . تراکم ذخیره سازی 5/1 قطعه ماهی در متر مربع به مدت 10 ماه و درصد بازماندگی 75% و ضریب تبدیل غذایی 3 در نظر گرفته می شود و پرورش در قفس بدلیل راحتی و ارزانتر بودن تولید و هزینه های اولیه کمتر در مقایسه با ساختن استخر خاکی ، بیشتر مورد توجه و استقبال می باشد ، قفس ها به شکل مدور و مستطیل شکل به ابعاد
( m3 5/2*5/1*5/1 )،(m3 5/2*2*2 )،(m3 5/2*3*3 )،(m3 5/2*4*4 ) ،( m3 5/2*5*5 ) ،( m3 3*10*10 ) ساخته می شود . سایز مش با توجه به اندازه ماهی پرورشی 1 تا 2 سانتیمتر و جنس توری از پلی آمید و پلی اتیلن در نظر گرفته می شود . همچنین قفس هایی از جنس بامبو نیز بصورت گسترده در تایلند ساخته می شود . غذادهی بصورت دستی 3 تا 3 وعده در روز صورت می گیرد . غذای مورد استفاده از غذای پلت و همینطور از Trash fish می باشد که ماهیان کم ارزش را با غذای ساخته شده پلت مخلوط و مورد استفاده قرار می دهند . در کار تحقیقاتی انجام گرفته مشاهده شد قفس های توری با مش بزرگتر باعث شده که ضریب تبدیل غذایی مورد استفاده ماهی هامور کاهش یابد که احتمالاً به دلیل ورود مواد غذایی طبیعی بیشتر در سایز بزرگتر در قفس ها می باشد . با توجه به سواحل گسترده در جنوب کشور و دمای مناسب برای پرورش این ماهی پر ارزش امیدواریم پرورش این ماهی و دیگر ماهیان دریایی که ارزش تجاری دارند بیشتر مورد توجه قرار گیرد .