کلید های شناسایی بنتوزها
تهیه کننده : مریم سلیمی نبی
چکیده:
یکی از راه‌هایی که زیست‌شناسان برای شناسایی و تعیین رده‌بندی جانداران مختلف استفاده می‌کنند، کلید‌های شناسایی است.بنتوز ها جانداران کف آب هستند که اعضای هر خانواده شباهت های زیادی به یکدیگر دارند و برای شناسایی دقیق هر خانواده نیاز مبرم به کلید های شناسایی داریم.
مقدمه:
ارگانیسم های ریزی که در اعماق دریاها و اقیانوس ها وجود دارندبه این مناطق منطقه بنتوزها میگویند.این ارگانیسم های کوچک در رسوبات کنار ساحل دریا و اقیانوس و در داخل گودال های صخره ای اعماق دریا نیز دیده میشوند.
Chironomidae:
مشخصات کلی خانواده:
خانواده شیرونومیده غنی ترین تنوع گونه ای را بین حشرات آبزی آب های داخلی دارااست.عملا در هیچ گونه آبی شور،آلوده،کوچک جاری و سریع و با هر مشخصه دیگری وجود ندارد.در بیشتراوقات جامعه جانوری کف دریاچه ها از این گروه تشکیل شده است.
بزرگی آن بسته به گونه و سن موجود بین 2 میلی متر تا حدود 1-2 سانتی متر نوسان دارد. از نظر رنگ می تواند سفید،خاکستری متمایل به قهوه ای،زیتونی،سبز،زرد ودر حالتی که هموگلوبین در خون آنها وجود داشته باشداز قرمز تا تیره متغیر است. پاهای کاذبی که در اولین بند سینه ای و در انتهای بدن لارو وجود دارد و امکان خزندگی آهسته ای را برای آن فراهم می کند. در بند ما قبل آخر بدن دو جفت زایده لوله مانند وجود دارد که در جذب اکسیژن کمک می نماید، ولی در انتهای بدن جفت چهارمی از این زواید وجود دارد که به منظور حذف و تنظیم غلظت مایعات درونی بدن نقش مهمی ایفا می کند.
لارو های اغلب شیرونومیده ها در سطح رویی کف بستر زندگی کرده و در آنجا با استفاده از بزاق دهان یک لوله خمیده ظریفی را می سازند که مدخل و مخرج لوله مذبور در سطح لجن باز می باشد و بدین طریق سبب عبور آب را در داخل لوله مهیا می سازد.
خانواده ها:
Chironomus:
آخرین بند شکم دارای 4 جفت آبشش قابل انقباض است. دومین و آخرین بند شکم دارای آبشش های لوله مانندی در سطح زیرین بدن یعنی در سطح شکمی می باشد. دارای رنگ های بسیار متنوعی از بی رنگ تا قرمز آجری تغییر می کند.
Spaniotoma:
جنس شباهت زیادی به لاروهای جنس قبل دارد ولی دامنه تغییرات رنگ بدن آنها کمتر است. طول بدن 7 میلی متر و رنگ بدن متمایل به زرد و سبز آبی است.
Dipteral:
راسته ی دوبالان:
مشخصات کلی:
این راسته گو نه های بسیاری داشته و شمار زیادی از لارو های آن آبزی می باشند. این لارو ها گاهی شناگران ماهری هستند در رسوبات گلی یا ماسه ای به سر برده و یا در میان گیاهان آبزی زیست می کنند. بعضی از گونه های این راسته در تونل هایی که در گل ولای یا ماسه ها ایجاد می نمایند، مخفی می گردند.
خانواده ها:
Tipulidae:
پاهای کاذب و گوشتالود ممکن است وجود داشته باشند. آخرین بند شکم دارای یک صفحه تنفسی و دارای 3 تا4 جفت آبشش می باشد.
Timuliidae:
لارو های این خانواده به طور مشخص در جاهایی که جریان آب سریع است به سنگ ها می چسبد. بدن دمبلی شکل و انتهای آن متورم است . سر مجهز به یک گروه موهای نرم است که در جلوی آن قرار دارد.
Ceratopognidae:
بدن کشیده و باریک است مانند کرم و مار می باشد، فاقد پاهای جلویی و معمولا دارای مو های نازکی به شکل پر بر روی آخرین بند شکم می باشد.
Tabanidae:
بدن کرمی شکل و گوشتالود نمی باشد و سر به خوبی رشد نکرده و نامشخص و یا خیلی کوچک است. سر کوچک و قابل انقباض و وقتی بدن منبسط می شود یک زایده کوچک در انتهای بدن قابل رویت است.
راسته ی سوسک ها:
شناسایی خانواده ها:
1- آنهایی که در سطح آبها زندگی می کند.
2- آنهایی که در داخل آب زندگی می کنند و پاهای میانی و عقبی کوتاه و پهن نیست.
Haliplidae:
معمولا کمتر از 6 میلی متر طول دارند. اگر از سطح شکمی اولین جفت پاهای عقبی را مشاهده کنیم، گسترده شده و به صورت صفحه مانندی در آمده است. دومین جفت پهای عقبی که در زیر شکم مخفی می شوند به هنگام باز شدن ز انتهای شکم فراتر می روند. شاخک ها نازک و شامل 10 قطعه می باشند.
Dytischdae:
پاهای عقبی پهن و حاشیه های آن دارای مو های ریزی است که در شنا کردن به کار می رود. شاخک ها نازک و نخ مانند و دارای 11 بند است. آرواره قوی دارند و طول بدنشان بالغ بر15 میلی متر می باشند.
Helmidae:
پنجه پاهای عقبی بلند است و آخرین بند این قطعه طویل و دارای دو ناخن بلند و نوک تیز می باشد. سر حالت ارتجاعی دارد و می تواند به داخل بدن فرو رود، جانورانی کوچک اند که طول بدنشان بالغ بر3 میلی متر است.
راسته ریه داران:
کلید شناسایی خانواده ها:
Ancylidae:
اگر صدف ساده و فاقد پیچیدگی باشد ازاین خانواده میباشد.
Planorbiidae:
اگر صدف مارپیچی پهن و صفحه مانند باشد و به صورت مسطح حول محور خود می پیچد،از این خانواده است. صدف مارپیچی، شاخک ها پهن و اغلب مثلثی شکل و چشم ها کروی شکل و راست گرد هستند.
Limnaeidae:
مارپیچ فشرده نوک صدف کوتاه یا بلند است که در قاعده صدف قرار دارند.
Physidae:
صدف چپ گرد، صدف مارپیچ و کرروی شکل می باشد ازاین خانواده میباشند. شاخک ها نازک و چشم ها در قاعده ی شاخک ها قرار دارد.
Oligochaeta:
بدن دراز و کشیده و بیش تر استوانه ای و باریک و نخ مانند دارند. بدن از تعداد زیادی حلقه که در هر حلقه چندین تار وجود دارد، درست شده. ابتدا و انتهای بدن مشخص است و سر مشخص و متمایزی دارد. طول بدن بیش از30 سانتی متر است و شبیه کرم های خاکی کوچک و دارای حلقه جنسی واضح و مشخص هستند. سر کمی نوک تیز و ناحیه خلفی بدن مربعی شکل است.اغلب گونه های کم تار که مشهور ترین کرم های حلقوی هستند در خشکی و تعداد کمی از آنان در آب های شیرین و تعداد قلیلی در دریا ها زندگی می کنند. تمام گونه ها دو جنسی هستند.
منابع:
1-احمدی،م.ر.،نفیسی،م.،1380.شناسایی موجودات شاخص بی مهره آبهای جاری.انتشارات خیبر
2-محبوبی صوفیانی،ن.،نادری،غ.،1379.کلید شناسایی بی مهرگان نهرها و رودخانه ها.انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان